บริบทพื้นที่ (ประชากร / เนื้อที่ / สภาพเศรษฐกิจ / ภูมิประเทศ)
พื้นที่ทั้งหมด 1,200 ไร่
อาณาเขต
ทิศเหนือ – ติดต่อ หมู่ 2 บ้านหนองปาตอง ตำบลหนองยาว
ทิศใต้ – ติดต่อ หมู่ 5 บ้านแล้ง ตำบลหนองยาว
ทิศตะวันออก – ติดต่อ หมู่ 4 บ้านอ่าวสีเสียด ตำบลหนองยาว
ทิศตะวันตก – ติดต่อ หมู่ 9 บ้านต้นตาล ตำบลหนองยาว
ภูมิประเทศ – สภาพพื้นที่เป็นที่ราบลุ่ม ลักษณะดินเป็นดินร่วนปนทรายเหมาะแก่การทำเกษตรกรรม
การคมนาคม – มีถนนลาดยางจากอำเภอพนมสารคาม 1 เส้นทาง แยกเข้าหมู่บ้าน 3 เส้นทาง
ถนนวนรอบหมู่บ้าน 1 เส้นทาง
ประชากร จำนวนครัวเรือน 197 ครัวเรือน
จำนวนประชากร 552 คน แยกเป็น ชาย 242 คน หญิง 310 คน

     หมู่ที่ 1 ชื่อหมู่บ้านหนองทราย ที่มาของชื่อหมู่บ้านหนองทราย เนื่องจากสมัยก่อนสภาพภูมิประเทศของหมู่บ้านเป็นที่ราบลุ่ม และใจกลางหมู่บ้านมีลักษณะคล้ายอ่างกระทะ ในฤดูฝนเมื่อฝนตกลงมาน้ำจะไหลมารวมกันที่บริเวณหนองน้ำและได้พัดพาเอาดินทรายมาทับถมกันจนกลายเป็นหนองทราย ซึ่งชาวบ้านในละแวกใกล้เคียงยามจำเป็นที่จะใช้ดินทราย ก็จะมาขนเอาดินทรายที่บริเวณนี้ ชาวบ้านจึงเรียกขานว่า “หนองทราย” มาจนถึงปัจจุบัน หมู่บ้านหนองทรายนี้เริ่มก่อตั้งเมื่อประมาณ 100 กว่าปีแล้ว กลุ่มคนที่เริ่มก่อตั้งหมู่บ้านหนองทรายมีด้วยกัน 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่หนึ่งนำโดยนายพั้ว ยะหัตตะ ที่อพยพมาจากบ้านนาเหล่าบก ตำบลหนองยาว อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา เหตุที่อพยพมาจากหมู่บ้านเดิมเพราะประชากรมีจำนวนเพิ่มมากขึ้น จึงมีความต้องการที่ดินในการทำมาหากินเพิ่มมากขึ้น จึงเป็นเหตุให้ นายพั้ว ยะหัตตะ มาจับจองที่ทำกินบริเวณหมู่บ้านหนองทราย และตั้งหลักฐานอยู่ในเขตหมู่บ้านหนองทราย กลุ่มที่สองนำโดยนายบุญธรรม วงศ์ยะครึ้ม และพวกพ้องอีกประมาณ 8 ครัวเรือน ได้อพยพมาจากอำเภอกันทรรักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ เหตุที่อพยพมาจากหมู่บ้านเดิมนั้นเนื่องมาจากสภาพภูมิประเทศแห้งแล้ง ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล สภาพความเป็นอยู่อย่างอดอยาก การทำมาหากินที่มีความอุดมสมบูรณ์ และเพื่อความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น สภาพภูมิศาสตร์ของหมู่บ้านหนองทรายก่อนที่จะมีการตั้งหมู่บ้านนั้น สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นท้องทุ่งหญ้าและหนองน้ำ แต่ในบางส่วนของพื้นที่ก็เป็นป่าละเมาะ มีหนองน้ำบริเวณกลางใจเมืองของหมู่บ้านซึ่งมีพื้นที่คล้ายอ่างกระทะ ในอดีตนั้นหมู่บ้านหนองทรายมีหนองน้ำทั้งหมด 3 แห่ง คือ หนองทราย หนองตาปั่ง และหนองข่า ซึ่งในปัจจุบันนี้หมู่บ้านหนองทรายเหลือหนองน้ำธรรมชาติเพียงแห่งเดียวคือ หนองข่า เหตุที่หนองทราย และหนองตาปั่ง หมดสภาพความเป็นหนองน้ำไป เพราะเกิดจากการตื้นเขินของดินและทรายที่ไหลมาทับถมกัน จนราษฎรปรับสภาพหนองน้ำที่ตื้นเขินเป็นที่ทำนาและที่ปลูกผักมาจนถึงปัจจุบัน

ปี พ.ศ.	เหตุการณ์สำคัญ
2413	ชีวิตความเป็นอยู่ – เริ่มก่อตั้งหมู่บ้าน – การเดินทางต้องเดินเท้าหรือเกวียน – มีการช่วยเหลือกันในด้านต่างๆ โครงสร้างพื้นฐาน – ไม่มีไฟฟ้า ต้องใช้ตะเกียงเพื่อให้แสงสว่าง – ไม่มีน้ำประปาต้องใช้น้ำบ่อ น้ำฝน – ธรรมชาติสมบูรณ์ การประกอบอาชีพ – อาชีพหลัก คือทำนาปลูกข้าวไว้กินกันเอง
2524	ชีวิตความเป็นอยู่ – การเดินทางใช้จักรยาน โครงสร้างพื้นฐาน – ถนนลูกรัง – เริ่มมีไฟฟ้า ทำให้สามารถใช้อุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าได้ การประกอบอาชีพ – อาชีพหลักทำนา, ปลูกผักบุ้ง – เริ่มมีการเลี้ยงสัตว์ เช่น วัว, ควาย, เป็ด, ไก่, หมู
2538	ชีวิตความเป็นอยู่ – การขับขี่สะดวกขึ้น โครงสร้างพื้นฐาน – มีถนนลาดยาง – มีน้ำประปาเข้ามา การประกอบอาชีพ – ปลูกผักขาย โดยมีผักบุ้งเป็นหลัก – ปลูกข้าวขาย – มีโรงงานโลงศพก่อตั้งขึ้น ด้านสุขภาพอนามัย – โรงงานโลงศพส่งกลิ่นทินเนอร์รบกวนชาวบ้าน
2554 – ปัจจุบัน	ชีวิตความเป็นอยู่ – มีน้ำท่วมนา ทำให้ชาวบ้านทำนาไม่ได้และทำให้ชาวบ้านขาดรายได้ – ภัยแล้ง ชาวบ้าน ขาดน้ำ ทำนา ปลูกผัก – ชาวบ้านช่วยกันทำเรื่องขอบ่อบาดาล – เวลาหมู่บ้านมีกิจกรรมขอสนับสนุนจากโรงงานได้ การประกอบอาชีพ – โรงงานลูกชิ้น – โรงงานหล่อพระ – ปลูกต้นหอม ผักชี คะน้า ผักบุ้ง – เพาะเห็ดขาย – วิสาหกิจชุมชนปลูกผักปลอดสารพิษ

ทุน	รายละเอียด
1. ทุนทางสังคม	ปราชญ์หรือผู้มีความรู้ความสามารถ • นายวิรัฐ โปร่งจิต – ผักปลอดสารพิษ • นายปรานอม ไทยเจริญ – ผัดปลอดสารพิษ และปุ๋ยหมัก • อาจารย์พิสิทธ์ เกษตรวิราศรี – สินค้าแปรรูปจากวัตถุดิบในชุมชน • ยายทองพูล โอสถานนท์ – ปลูกใบเตยขายส่ง • คุณลุงยินดี เจริญศรี – ครูฝึกการทำสมาธิ • ลุงปรีชา เนระมูศรี – ทำโลงศพ กลุ่ม/องค์กร • ออมทรัพย์ ปี 2539 มีสมาชิก 80 คน • กองทุนหมู่บ้าน ปี 2539 มีสมาชิก 95 คน สถานที่ • ศาลาอเนกประสงค์ หมู่ 1
2. ทุนวัฒนธรรม/ความรู้	• ทำบุญกลางบ้าน เดือน 6 • ทำบุญวันพระ หมู่ 4 และหมู่ 6 • ทำนาปรัง เดือน 7 และเดือน 8 • ภาษาที่พูดคือ ภาษาพวน (ภาษากลาง) • นับถือ ศาสนาพุทธ • Clean on Mother’s Day
3. ทุนเศรษฐกิจ	สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น • วัว • ไก่ • กะหล่ำปลี • เห็ดนางฟ้า • พริก • ใบเตย • โรงงานลูกชิ้นเนื้อ ทรัพยากรธรรมชาติ • ผักบุ้ง
4. ทุนสัญลักษณ์	• ปลูกผักบุ้ง • ทำโรงงานลูกชิ้นเนื้อ • คลองหนองข่า (ใช้วันลอยกระทง)
5. ทุนประสบการณ์	• ยายทองพูล โอสถนนท์–ปลูกใบเตย • ลุงยินดี เจริญศรี –ครูสมาธิ สอนนักเรียน รด. ชั้นปีที่ 1 – 3 • ลุงนิมิตร ณรงค์ –การปลูกเห็ดและสร้างรายได้ด้วยตัวเอง โดยการส่งต่อความรู้

ภาพในอนาคต

เด็กและเยาวชน • อยากให้เด็กๆ ปลูกผัก สวนครัวเอาไว้กินเอง • อยากให้เด็กได้ฝึกสมาธิ • อยากให้เด็ก ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ • อยากให้เด็กมีอนาคตที่ดี และมีวิสัยทัศน์ที่ดี ด้านสุขภาวะ • อยากให้ทุกคนในชุมชน มีสุขภาพแข็งแรง ด้วยการรับประทานผักปลอดสารพิษที่ปลูกเอง ด้านสังคมความเป็นอยู่ • เกิดความสามัคคีกัน • รับฟังปัญหาต่างๆที่เกิดขึ้น กับชุมชนนี้ • มีส่วนรวมและให้ความสำคัญในการทำกิจกรรมร่วมกัน

เดือน	ประเพณี/วัฒนธรรม	อาชีพ
มกราคม	– วันรวมญาติ – วันเด็ก – วันปีใหม่	– โรงงานลูกชิ้น – ปลูกผัก
กุมภาพันธ์	– วันมาฆบูชา – วันตรุษจีน	– โรงงานลูกชิ้น – ปลูกผัก
มีนาคม	–	– โรงงานลูกชิ้น – เก็บผลไม้
เมษายน	– วันสงกรานต์	– โรงงานลูกชิ้น – เก็บผลไม้
พฤษภาคม	– วันวิสาขบูชา	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง
มิถุนายน	– ทำบุญกลางบ้าน	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง
กรกฎาคม	– วันอาสาฬหบูชา – วันเข้าพรรษา	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง
สิงหาคม	– วันแม่	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง
กันยายน	–	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง
ตุลาคม	–	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง
พฤศจิกายน	– วันลอยกระทง	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง
ธันวาคม	– วันพ่อ – วันเฉลิมฉลองต้อนรับปีใหม่	– โรงงานลูกชิ้น – นาปรัง

1. การทำงานร่วมกัน
     1.1 การมีความสามัคคีกันในหมู่คณะ
     1.2 การให้ความร่วมมือระหว่างชาวบ้านกับผู้ที่มาให้ความรู้
2. ทักษะในการทำงาน
     2.1 การตั้งคำถาม ข้อสงสัยและการออกความคิดเห็น
     2.2 ได้ประสบการณ์ใหม่ๆเพิ่ม
     2.3 ทำให้พวกเราได้เพิ่มประสิทธิภาพในการเข้าสังคมและทักษะในด้านต่างๆ
3. อาชีพของชาวบ้าน
     3.1 ได้เรียนรู้อาชีพของชาวบ้านและความเป็นอยู่
     3.2 ได้เข้าใจการใช้ชีวิตของชาวบ้านแต่ละบ้าน
4. ประวัติความเป็นมาของหมู่บ้าน
     4.1 ได้รู้ประวัติของหมู่บ้าน
     4.2 ได้รู้ถึงวัฒนธรรมและประเพณีของหมู่บ้าน
5. ความรู้สึกในการทำกิจกรรม
     5.1 ทำให้พวกเราทุกคนรู้สึกภูมิใจกับการที่เราได้เข้าร่วมโครงการพัฒนาชุมชน

     สิ่งที่ได้จากการทำกิจกรรมในครั้งนี้ ก็คือ การได้สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับชาวบ้าน เรียนรู้วิถีชีวิตของคนในหมู่บ้าน รวมถึงได้แลกเปลี่ยนความรู้ซึ่งกันและกัน และการเรียนรู้วิถีชุมชนของหมู่บ้านทำให้เห็นว่า หมู่บ้านมีการพัฒนาทีละเล็กทีละน้อย และมีการปรับตัวให้เข้ากับสภาพสังคมในปัจจุบัน ได้เรียนรู้การทำงานเป็นteam workทำงานได้ตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ ได้ใช้ความสามารถต่างๆ ในการทำงานร่วมกับชาวบ้าน อาจจะมีข้อผิดพลาดแต่พวกเราก็จะนำมาเป็นประสบการณ์ เพื่อพัฒนาตนเองในการทำงานในครั้งต่อๆไป